संघर्ष, समर्पण आणि शिक्षणाचा दीप
✍️प्रा. पवन कटरे,गोंदिया
गरीब आणि प्रतिकूल परिस्थितीत जन्म घेतलेल्या साहेब, भाऊ गोस्वामी यांनी कठोर परिश्रम आणि शिक्षणाच्या बळावर आपल्या जीवनाची घडण केली. शिक्षणासाठी त्यांनी घेतलेल्या अपार कष्टांमुळे त्यांना ज्ञानाचे खरे महत्त्व उमगले.
“ज्ञान चहुबाजूंनी मिळते, फक्त त्यासाठी लालसा हवी,” असे ते नेहमी सांगत. त्यांच्या शिक्षणाबद्दलच्या अथक प्रयत्नांमुळेच आज अनेक गरीब मुलांना शिक्षणाचा मार्ग प्रशस्त झाला आहे.
मातृश्रम आणि शिक्षणासाठीचा त्याग : भाऊ गोस्वामी यांना शिक्षण मिळावे म्हणून त्यांच्या मातोश्रींनी रस्त्यावर अंडी विकून पाचही भावंडांना शिकवले. गावात वाचनालयाची सुविधा नसल्याने ते भंडाऱ्यातील वाचनालयात पायदळ जाऊन पुस्तके वाचत. अशा कठीण परिस्थितीतही त्यांनी शिकण्याची जिद्द कायम ठेवली आणि आपल्या कुटुंबातील प्रत्येकाला शिक्षणाच्या दिशेने प्रेरित केले.
त्यांच्या मार्गदर्शनामुळेच त्यांची पत्नी सौ. वनमालाताई गोस्वामी शिक्षिका झाल्या. आपल्या तिन्ही मुलांना त्यांनी उच्च शिक्षणासाठी प्रोत्साहित केले आणि समाजासाठी उपयोगी ठरवले.
✅ डॉ. निशांत गोस्वामी – रशियातून वैद्यकीय शिक्षण घेतले आणि गडचिरोलीतील सीआरपीएफ कॅम्पमध्ये वैद्यकीय अधिकारी म्हणून कार्यरत आहेत.
✅ प्राचार्य सुशांत गोस्वामी – नागपुरात उच्च शिक्षण पूर्ण करून संजय गांधी हायस्कूल व कनिष्ठ महाविद्यालय, तेढा येथे प्राचार्य म्हणून जबाबदारी सांभाळत आहेत.
✅ विभा गोस्वामी – शिक्षिका म्हणून ज्ञानप्रसाराचे कार्य करत आहेत आणि विद्यार्थ्यांसाठी प्रेरणास्त्रोत ठरत आहेत.
शिक्षणाच्या प्रसारासाठी आयुष्य वेचले : भाऊ गोस्वामी यानी नोकरीच्या काळातच शिक्षण प्रसारासाठी कार्य करण्यास सुरुवात केली. त्यांनी एसटी महामंडळात ट्रॅफिक कंट्रोलर म्हणून नोकरी केली, परंतु शिक्षण क्षेत्रातील ओढ स्वस्थ बसू देत नव्हती.
✅ १९८३ मध्ये नक्षलग्रस्त आणि आदिवासीबहुल तेढा (ता. गोरेगाव) येथे पडक्या कौलारू घरात पहिली शाळा सुरू केली.
✅ १९९३ मध्ये नोकरीचा राजीनामा देऊन शिक्षणाच्या सेवेत पूर्णवेळ योगदान दिले.
✅ त्यांनी सुशांत शिक्षण संस्कार संस्था, मिलेवाडा आणि इंदिरा शिक्षण प्रसारक संस्था स्थापन करून नक्षलग्रस्त भागात शिक्षण पोहोचवले.
✅ ज्या गावांमध्ये शिक्षणाच्या कोणत्याही सुविधा नव्हत्या, अशा पाच ठिकाणी शाळा सुरू केल्या.
✅ एकेकाळी पडक्या घरात सुरू झालेली ही शाळा आज टोलेजंग इमारतीत रूपांतरित झाली आहे.
कौटुंबिक मनोगत :
“बाबांनी आमच्यासाठी शिक्षणाचा दीप प्रज्वलित केला आणि आज त्याच दीपज्योतीतून हजारो विद्यार्थी उज्ज्वल भविष्याकडे वाटचाल करत आहेत. त्यांच्या कठोर परिश्रमातून आम्हाला शिक्षणाचे महत्त्व समजले. त्यांचे स्वप्न आम्ही पूर्ण करण्यासाठी कटिबद्ध आहोत.”
– प्राचार्य सुशांत गोस्वामी
“बाबांनी दिलेली शिकवण आणि शिक्षणाची प्रेरणा आम्हाला सतत पुढे जाण्यास बळ देत असते. वैद्यकीय क्षेत्रात कार्यरत असताना त्यांचे आदर्श माझ्यासोबत असतात. गरिबांच्या शिक्षणासाठी त्यांनी आयुष्य समर्पित केले, हीच त्यांची खरी महानता आहे.”
– डॉ. निशांत गोस्वामी
“शिक्षक म्हणून कार्यरत असताना बाबांनी घडवलेली शिक्षणसंस्कृती मला मार्गदर्शन करते. त्यांनी समाजातील वंचितांना शिक्षण दिले, त्यांच्या विचारांवर चालून मी विद्यार्थ्यांच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी योगदान देण्याचा प्रयत्न करत आहे. शिक्षण हेच खरे सामर्थ्य आहे, हे बाबांनी दाखवून दिले.”
– विभा गोस्वामी ( शिक्षिका )
ज्ञानदीप कायम तेवत राहो : साहेब, भाऊ गोस्वामी यांचे जीवन म्हणजे शिक्षणाच्या सामर्थ्यावर विश्वास ठेवणाऱ्या एका जिद्दी व्यक्तीची प्रेरणादायी कथा आहे. त्यांनी गरिबांच्या मुलांसाठी शिक्षण उपलब्ध करून देण्याचे स्वप्न प्रत्यक्षात उतरवले आणि त्या कार्यात ते यशस्वी ठरले.
आज त्यांची संघर्षगाथा एका समृद्ध शिक्षणसंस्थेत परिवर्तित झाली आहे. ही शिक्षणयात्रा थांबणारी नाही—ज्ञानाचा हा दीप पुढेही अंधार दूर करत राहील..!
त्यांच्या 69 व्या जयंती निमित्त त्यांना प्राध्यापक पवन कटरे व संजय गांधी हायस्कूल व कनिष्ठ महाविद्यालय तेढ़ा चे शिक्षक व शिक्षकेत्तर कर्मचारी वृन्द यांच्या वतीने विनम्र आदरांजलि..!
(जयंती निमित्त उपरोक्त लेख प्रसिद्ध)
