गडचिरोली: नक्षल चळवळीतील सर्वोच्च नेता मल्लोजुला वेणुगोपाल ऊर्फ ‘भूपती’ याने आपल्या ६० जहाल सहकाऱ्यांसह मंगळवारी (दि. १४ ऑक्टोबर २०२५) गडचिरोली पोलिसांसमोर आत्मसमर्पण केल्याने नक्षलवादाला सर्वात मोठा धक्का बसला आहे. भूपतीवर विविध राज्यांमध्ये मिळून तब्बल १० कोटींहून अधिक रकमेचे बक्षीस जाहीर होते. गेल्या काही वर्षांतील नक्षलवाद्यांच्या आत्मसमर्पणाची ही सर्वात मोठी घटना मानली जात आहे.
वरिष्ठ नेत्याच्या शरणागतीने चळवळ खिळखिळी
नक्षलवादी संघटनेच्या पॉलिट ब्युरो आणि केंद्रीय समितीचा सदस्य असलेला भूपती हा संघटनेचा एक प्रभावशाली रणनीतिकार होता. गडचिरोली पोलिसांसमोर शरणागती पत्करणाऱ्या ६१ नक्षलवाद्यांमध्ये (भूपतीसह) तो सर्वात महत्त्वाचा मानला जातो. नक्षल चळवळीतील इतक्या वरिष्ठ नेत्याने आत्मसमर्पण करणे हे नक्षलवादी चळवळीच्या नेतृत्वासाठी आणि संघटनेसाठी अत्यंत हानिकारक मानले जात आहे.
शस्त्रसंधीच्या भूमिकेवरून मतभेद
गेल्या काही महिन्यांपासून भूपती आणि संघटनेच्या शीर्ष नेतृत्वात मतभेद वाढले होते. जनाधार घटला असून शेकडो सहकाऱ्यांचा मृत्यू झाल्याने सशस्त्र संघर्ष निष्फळ ठरला आहे, असे मत भूपतीने व्यक्त करत शस्त्रसंधीचा मार्ग स्वीकारण्याचे आवाहन केले होते. या भूमिकेमुळे संघटनेत फूट पडण्याची चिन्हे होती. अखेरीस, केंद्रीय समितीने दबाव आणून शस्त्र खाली ठेवण्याचे आदेश दिल्यानंतर भूपतीने संघटनेतून बाहेर पडत असल्याची घोषणा केली आणि आपल्या ६० सहकाऱ्यांसह पोलिसांसमोर आत्मसमर्पण केले. यापूर्वी, जानेवारीमध्ये भूपतीची पत्नी आणि वरिष्ठ नेत्या तारक्का हिनेही गडचिरोली पोलिसांसमोर आत्मसमर्पण केले होते.
शासनाच्या पुनर्वसन योजनेचा फायदा
सध्या भूपती आणि त्याच्या सहकाऱ्यांना शासनाच्या आत्मसमर्पण व पुनर्वसन योजनेअंतर्गत सुरक्षिततेची हमी देण्यात आली असून ते पोलिसांच्या संरक्षणाखाली आहेत. नक्षलवादाच्या हिंसक मार्गाचा त्याग करून सन्मानाने जगू इच्छिणाऱ्या नक्षलवाद्यांसाठी महाराष्ट्र शासनाचे पुनर्वसन धोरण एक महत्त्वाचा आधार ठरत आहे.
मुख्यमंत्र्यांसमोर होणार शस्त्रत्याग
मिळालेल्या माहितीनुसार, भूपती १६ ऑक्टोबर रोजी राज्याचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्यासमोर अधिकृतपणे शस्त्रे खाली ठेवण्याची शक्यता आहे. या ऐतिहासिक आत्मसमर्पणामुळे दंडकारण्याच्या जंगलात वर्षानुवर्षे टिकून असलेल्या नक्षल चळवळीचा शेवटचा टप्पा जवळ आल्याचे स्पष्ट संकेत मिळाले आहेत. गडचिरोली पोलिसांचे हे यश नक्षलवादविरोधी लढ्यात एक निर्णायक वळण देणारे आहे.
